Thứ Tư, 26/11/2014 - 14:30 (Dân trí) - Sau nhiều năm theo đuổi chính sách cứng rắn với các nước láng giềng, thời gian gần đây, Trung Quốc bỗng tỏ ra dịu giọng và ôn hòa hơn. Vì sao lại có sự thay đổi khác thường này?  Dư luận đang đặt nhiều câu hỏi về sự thay đổi chính sách gần đây của Trung Quốc. Không chỉ chủ động hạ căng thẳng ở vùng biển của Việt Nam, các nhà lãnh đạo Bắc Kinh cũng đã đảo ngược chính sách đối đầu với Nhật Bản, Philippines và Hàn Quốc, đồng thời thăm dò các mối quan hệ tốt hơn với Ấn Độ và tách dần chính sách của Trung Quốc ra khỏi các chính sách của Triều Tiên. Ngoài ra, Trung Quốc còn dồn mọi nỗ lực đẩy mạnh quan hệ với Nga thông qua việc ký kết các dự án năng lượng khổng lồ và đẩy mạnh liên kết kinh tế với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). Giới chính trị và chuyên gia phân tích đã thực sự bất ngờ với sự thay đổi đột ngột này của Trung Quốc. “Chúng tôi cần phải theo dõi xem điều gì sẽ xảy ra trong 6-12 tháng tới, thậm chí lâu hơn”, theo lời của ông Shi Yinhong, Chủ nhiệm Trung tâm nghiên cứu Mỹ thuộc Đại học Nhân dân Bắc Kinh. Tuy nhiên, khi sâu chuỗi lại những động thái gần đây của Trung Quốc, có thể thấy nổi lên một điểm rất đáng chú ý: Sức mạnh kinh tế đã thay thế sức mạnh quân sự trong hoạt động ngoại giao của Trung Quốc thời gian qua. Vì sao như thế? Thứ nhất, Trung Quốc quyết tâm phải tổ chức thành công Hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) lần thứ 22 ở Bắc Kinh. Đây là diễn đàn kinh tế lớn nhất thế giới và cũng là sự kiện mang tầm quốc tế đầu tiên được Trung Quốc tổ chức dưới thời Chủ tịch Tập Cận Bình . Vì thế, trong suốt thời gian xung quanh hội nghị này, ban lãnh đạo Trung Quốc đã làm mọi cách để vãn hồi tình hình khu vực và hạ nhiệt quan hệ căng thẳng với các nước láng giềng. Bên cạnh đó, Bắc Kinh cũng tìm cách xoa dịu quan hệ Trung – Mỹ vốn bị bào mòn bởi sự nghị kỵ lẫn nhau trong thời gian qua. Bắc Kinh thừa hiểu rằng cả Mỹ và Trung Quốc đều không thể đơn phương hành động ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
Thứ ba, nếu nhìn sâu hơn vào lịch sử đối ngoại của Trung Quốc, có thể nhận thấy Bắc Kinh luôn tiến hành xen kẽ các giai đoạn “cương, nhu” trong quan hệ với các nước và vùng lãnh thổ. Trước đây, thế giới cũng đã được chứng kiến điều này trong quan hệ giữa hai bờ eo biển Đài Loan. Ban đầu, Đại lục theo đuổi chính sách đối đầu và không thỏa hiệp với Đài Loan trong suốt thời gian từ năm 1949 đến cuối những năm 1980s. Đầu những năm 1990s, Đại lục áp dụng chính sách hòa giải hơn nhưng chỉ sau đó 5 năm, Đại lục lại áp dụng các chiêu bài khiêu khích. Lập trường cứng rắn này được duy trì đến năm 2008, khi một giai đoạn hòa giải mới lại nổi lên sau khi ông Mã Anh Cửu được bầu làm người đứng đầu chính quyền Đài Loan thay ông Trần Thủy Biển. Đối chiếu với quan hệ giữa Trung Quốc với các nước láng giềng hiện nay, nhiều khả năng nước này đang muốn “nới lỏng sợi dây” sau một thời gian “kéo căng quá mức”. Thứ tư, Trung Quốc tự nhận thấy rằng nước này đang nắm trong tay quân bài chủ chốt trong quan hệ quốc tế: đó là sức mạnh kim tiền. Với nền kinh tế hiện đứng thứ hai thế giới và dự trữ ngoại tệ không ai bằng, Trung Quốc hoàn toàn có thể “vung tiền mua quan hệ”. Dẫn chứng mới nhất là Trung Quốc đã lập quỹ 40 tỷ USD để xây dựng “Con đường tơ lụa mới” và đóng góp 50 tỷ USD, chiếm 50% tổng vốn điều lệ của Ngân hàng đầu tư cơ sở hạ tầng châu Á (AIIB). Theo tính toán của Bắc Kinh, khó nước nào cưỡng lại được sức hút kinh tế mạnh mẽ từ dự án “Con đường tơ lụa mới” kết nối Đông Á với châu Âu, cũng như với ngân hàng AIIB do các nước châu Á đang cần tới 8.500 tỷ USD để hoàn thiện hệ thống liên cơ sở hạ tầng.
Đức Vũ
|